Straatnamen verklaard

De straten genoemd naar schilders en watervogels worden aan het eind van de alfabetische lijst apart vermeld. Daarna volgen de verdwenen straatnamen en de door de ‘volksmond’ gegeven namen.

BADLAAN – vroeger genaamd Badhuisweg, de straat die naar het strand en het daar gelegen Badhotel Muiderberg liep.

Badlaan jaren ’60, rechterkant (met Flora)
Badlaan jaren ’60, linkerkant – richting IJsselmeer

BOEKWEIT – landbouwgewas; zo populair in Muiderberg dat het is opgenomen in het dorpswapen (sommigen menen echter dat het om een korenschoof gaat).  

BRINK – de rond de brink lopende straten. Een brink is een centrale vlakte in een dorp, meestal begroeid met gras en bomen.

BUURMEESTERSLAAN – een buurmeester lette er vroeger op dat de boeren hun sloten en beken goed openhielden. Een buurmeester werd jaarlijks gekozen, meestal uit de eigenaren (‘geërfden’) van de grond.

DE GROTE HAAR – een haar is een zandheuvel, een verhoging in een stuk land (heide of polder). In de landerijen ten oosten van Muiderberg lag een Grote Haar en een Kleine Haar.

DE KLEINE HAAR – een haar is een zandheuvel in een stuk land (heide of polder). In de landerijen ten oosten van Muiderberg lag een Grote Haar en een Kleine Haar.

DE KOR – een kor is een trechtervormig sleepnet voor de vangst van verschillende soorten vis. Een vaargeul en een zandplaat voor de kust van Muiderberg werden door vissers ‘kor’ genoemd, omdat de vorm hiervan gelijkenis vertoonde met zo’n sleepnet.  

DE LENT- naam van een geul en zandplaat in de voormalige Zuiderzee voor de kust van Muiderberg.

DE MAAR – een stroomgang (smalle vaargeul) voor de kust van Muiderberg, door vissers zo genoemd.

DE SCHARING – weiland met gemeenschappelijk gebruiksrecht (scharen is hetzelfde als grazen).   Schaarmeesters regelden de indeling van de weide.

Dorpsstraat, op de kaart met één ‘s’ geschreven

DORPSSTRAAT – De enige ‘echte’ straat in Muiderberg en de centrale winkelstraat van het dorp. De allereerste naam was Bureweg. Daarna ging deze weg Dorplaan heten. De Dorpsstraat staat op oude ansichtkaarten ook wel met één ‘s’ geschreven (zie hiernaast). De plantenbakken worden onderhouden door de ondernemers uit de straat; deze sponsors worden vermeld op ‘hun’ bak. Zie voorts het katern ‘Bedrijvigheid’.

DIJKWEG – weg langs de zeedijk richting Muiden, waaraan ook de voetbalvelden van Sportclub Muiderberg liggen (zie de Negen Morgen).

ECHOLAAN – laantje langs het Echobos, dat op zijn beurt genoemd is naar de beroemde echo in het bos.

EIKENLAAN – oorspronkelijk Wilgenlaan, totdat er rond 1908 eiken werden geplant. Tot 1935 liepen er langs de Eikenlaan twee sloten. Je kon de rustieke huizen alleen bereiken via een bruggetje. Een stukje sloot aan een kant van de straat is er nog steeds. De Eikenlaan is de eerste straat in Muiderberg waar in 2021 enkele meters onder de grond buizen voor een warmtenet werden aangelegd (zie Warmtenet Muiderberg).

ERFGOOIERSLAAN – naar Erfgooiers, van oorsprong uit Gooiland afkomstige mannelijke bewoners die het erfelijke gebruiks- en beheerrecht hadden over de bebouwbare gronden in het Gooi. De laan kruist de voormalige zeedijk (Waterkeringpad) om met name voor de bus een goed berijdbare route van het oude dorp naar en door de nieuwe wijk Buitendijke(n) te realiseren. Hiertoe was een ‘dijkdoorbraak’ nodig plus de sloop van twee bunkers bij de Bliekwijk. Ingediende bezwaren werden door de Raad van State ongegrond verklaard.

Flevolaan jaren ’60, voorheen Brediusweg

FLEVOLAAN – de naam die in 1956 werd gegeven aan de Brediusweg toen aan één kant van de weg woningen werden gebouwd. ‘Flevo’ stamt van Flevomeer (Flevo Mare), een aanduiding uit de Romeinse tijd voor wat later de Zuiderzee ging heten, het huidige IJsselmeer/Markermeer.
De Brediusweg werd in 1921 aangelegd in het ‘Overbosch’ van het buiten Rustrijk, toen in handen van Johannes J. Bredius. De nieuwe weg was een belangrijk verbindingspad naar de Zeeweg. Vóór 1921 werd de naam Hoogeweg gehanteerd (zie ook Boschlust).

G.A. HEINZELAAN/ G.A. HEINZEPLEIN – genoemd naar de dirigent en toondichter Gustaaf Adolf Heinze (1821-1904), afkomstig uit Leipzig en lange tijd woonachtig in Muiderberg. Het plein werd in de jaren ’60 en `70 in de winter onder water gezet en als ijsbaan gebruikt. Nu is het een parkeerterrein. Zie ook Muziekvereniging G.A. Heinze en Caecilia.

GOOG – weg die in het verlengde van de Googweg ligt voorbij de Hakkelaarsbrug.

GOOGWEG – westelijke toegangsweg tot het dorp met langszij het vroegere riviertje de Goog. Vóór de aanleg van de A6 met de afslag naar de IJsselmeerweg/Buitendijke(n) was dit de enige ontsluitingsweg van het dorp. Vroegere namen Grintweg, Googlaan en Hakkelaarsweg (zoals de Hakkelaarsbrug ook wel Googbrug werd genoemd).

Graaf Florislaan gezien vanuit de Dorpsstraat. Het huis aan de rechterkant werd in de jaren ’60 afgebroken om meer ruimte te scheppen op dit kruispunt, waar ook de Badlaan en de Populierenlaan samenkomen.

GRAAF FLORISLAAN – naar Floris V, graaf van Holland en Zeeland, die in 1296 in Muiderberg aan zijn verwondingen overleed na de aanslag door Gerard van Velzen, een van de ‘edelen’. Zie ook het thema-artikel ‘Floris V, wereldberoemd in Muiderberg.’

HORREWAARDE – straat in de wijk Buitendijke(n). Samenvoeging van hor (vlechtwerk) en waarde, een buitendijks gelegen stuk land. Ongeveer op de plek waar nu verenigingsgebouw de Rijver staat, bevond zich vroeger ‘Visscherij De Horrewaarde’. Bij hoogwater werden in een slenk visnetten (vishorren) uitgezet.

IJSSELMEERWEG – randweg aan de Buitendijkse kant; loopt feitelijk over het grondgebied van Naarden. Sinds Naarden en Muiderberg in dezelfde gemeente liggen, is dit geen ‘issue’.

JOODSE KADE – pad aan de westkant van het vroegere riviertje de Goog aan de Googweg. De kade werd in 2019 opgehoogd om aan de veiligheidsnormen te voldoen. In dertig jaar tijd was de waterkerende dijk met ongeveer 40 cm verzakt. De naam houdt verband met de nabij gelegen joodse begraafplaats. De Goog werd ook wel ‘Jodevaart’ genoemd.

KERKPAD – vroeger Kerklaan, ook Kerkweg. Het Kerkpad begint bij de voormalige Boskapel (Brink 29 en 30) een loopt in noordelijke richting. Het linkerdeel van het pad eindigt bij het IJmeer en het strand. Het rechterdeel voert omhoog naar de Kerk aan Zee en vervolgt zijn pad oostwaarts over de zeedijk tot aan de kruising Zeeweg/Flevolaan. Dit stuk is een onderdeel van zowel het Waterkeringpad als de Natuurboulevard. Aan het begin van het Kerkpad ligt een klein parkeerterrein.  

KOCHERPLANTSOEN – vanaf de Googweg gezien aan de achterkant van het Kocherbos (vroeger: Koggerbosch), genoemd naar de landerijen ‘de Koggen’. Op Kocherplantsoen 1 is zorgcentrum Amaris Florisberg gevestigd, dat in de plaats kwam van het bejaardenhuis Florisberg. Voorts staan hier losstaande ‘bejaardenwoningen’.

Voordat de wijk Buitendijke(n) werd aangelegd, eindigde de Nienhuis Ruyskade bij dit hek. Kijkrichting is de Zeeweg/Flevorama.

NIENHUIS RUYSKADE – genoemd naar H.A. Niënhuis Ruys, van 1899 tot 1904 burgemeester van Muiden en Muiderberg. In de loop der jaren is het trema op de ‘e’ abusievelijk weggevallen. De gemeente schrijft de achternaam overigens consequent met een ‘lange ij’ (Ruijskade). Eerder hield de Nienhuis Ruyskade op voorbij de tien villa’s aan zee, maar sinds 1970 loopt hij door de nieuwe woonwijk Buitendijke(n) tot aan de IJsselmeerweg. In 2007 kwam er een elfde villa bij, nummer 24A. *)
Niënhuis Ruys nam het initiatief tot de oprichting van de Vereeniging ter bevordering van het vreemdelingenverkeer ‘Floris V’ (zie ‘Vereniging Floris V’ in de alfabetische lijst). Voordat de villa’s werden gebouwd, werd de kade Strandweg genoemd. In een van deze villa’s woonde Niënhuis Ruys zelf.

PAULINELAAN – genoemd naar een dochter van Christiaan Mattern, eigenaar van het buiten Wisseloord, op wiens grond deze laan liep. Toen later de gemeente de grond verwierf en de laan een openbare straat werd, wilde vader Mattern dat de naam behouden bleef. Deze wens werd na wat weerstand door de gemeente gerespecteerd. Aanvankelijk was sprake van ‘Paulinalaan’. Op een gegeven moment werd op de gemeentelijke woningkaarten de ‘a’ van Paulina veranderd in een ‘e’. Wij nemen dan ook aan, dat de schrijfwijze Paulinalaan op een vergissing berustte. Heel vroeger heette de weg Engepad. Zie ook Willemslaan.

POPULIERENLAAN – vroeger in de volksmond ‘Achterom’ genoemd (het achterom van de Dorpsstraat). Het was een zandpad en werd ook wel ‘de steeg’ genoemd. Hier liep ook de Steegsloot.

Aan de zijkant van villa Vondelhoven, Badlaan 8, hangt dit oude straatnaambordje.

ROEMER VISSCHERLAAN – naar Roemer Pieterszoon Visscher (1547-1620), een Amsterdamse graanhandelaar, assuradeur en dichter. Hij leed aanzienlijke verliezen door een scheepsramp met koopvaardijschepen op de rede van Texel. Een van zijn dochters noemde hij Tesselschade (zie ook Tesselschadelaan).

SCHOUTENPAD – genoemd naar een verbindingspad tussen het dorp en het ‘Schoutsland’. Dit bouwland ter grootte van één schepel was gelegen bij de Haar en moet al vóór de 16de eeuw eigendom van een der schouten zijn geweest (een Gelderse schepel is 1450 m2, een Twentse schepel ca. 887 m2).  

TESSELSCHADELAAN – genoemd naar Maria Tesselschade Visscher (1594 – 1649), dochter van Roemer Visscher. Deze graanhandelaar noemde zijn dochter ‘Tesselschade’ vanwege de schade aan zijn schepen bij een scheepsramp nabij Texel in 1593. Zij en haar zuster Anna Roemerdochter Visscher (1583 -1651) waren dichtkunstenaressen en kwamen met regelmaat in het Muiderslot (Muider Kring). Zie ook Roemer Visscherlaan.

WATERKERINGPAD – zie Lexicon A – Z.

WILLEMSLAAN – genoemd naar een zoon van Christiaan Mattern, destijds eigenaar van het buiten Wisseloord, op wiens grond deze laan liep (zie ook Paulinelaan).

Rechts de Zeeweg met weiland; de patiowoningen stonden er nog niet. Waar links op de foto de tien villa’s staan, begon de Nienhuis Ruyskade. Op de voorgrond ‘landmark’ Flevorama.

ZEEWEG – weg langs het IJmeer (vroeger Zuiderzee) met patiowoningen, gebouwd in de jaren ’70. Voorheen lag hier, tussen Badlaan en Flevolaan, een groot weiland dat als kampeerterrein dienstdeed. Later fungeerde dit terrein ook als parkeerplaats. Bewoners van de Zeeweg zijn verenigd in de Stichting Strandrecreatie Muiderberg.

ZUIDERZEEVELD – terrein met zomerhuisjes; ingang Tesselschadelaan nr. 45a. Staat ook bekend als HKW-terrein, afkorting van Huisjeskamp Waarhuys.

ZUIDPOLDERWEG – Weg langs de Naardertrekvaart en de Zuidpolder vanaf de Hakkelaarsbrug richting Muiden. Voorheen de ‘nieuwe rijksweg’. Na verlegging van de A1 aangeduid als ‘oude rijksweg’.

*) Noot van de redactie: na het doortrekken van de kade is ook de nummering voortgezet. Daardoor krijg je de merkwaardige situatie, dat het laatste huis aan de even zijde nummer 128 heeft en het laatste huis aan de oneven zijde 67. Tegenover elkaar liggende huizen tonen grote verschillen. Nummer 43 ligt bijvoorbeeld tegenover nummer 100. Had het niet logischer geweest het verlengde deel een eigen naam te geven, bijvoorbeeld Buitendijkselaan, en de nummering van de huizen bij 1 te beginnen? Veel duidelijker voor bezoekers, post- en pakketbezorgers en hulpdiensten.

STRATEN GENOEMD NAAR SCHILDERS – I

Alle kunstschilders in deze categorie, met uitzondering van Jan Sluyters, waren actief in de Gouden Eeuw. Typisch is dat bij sommige straten de voornaam van de schilder wel is opgenomen en bij andere straten niet.

(De wijk is gebouwd in de jaren ’50 en ’60 van de vorige eeuw)

Gerard Doulaan, links het Kocherbos (datum niet bekend)

GERARD DOULAAN (Gerard Dou,1613 – 1675)

FRANS HALSPLANTSOEN (Frans Hals, ca. 1582 – 1666)

HOBBEMALAAN (Meindert Hobbema, 1638 – 1709)

VAN DER HELSTPARK (Bartholomeus van der Helst, 1613 – 1670)

PIETER DE HOOGHLAAN (Pieter de Hoogh, 1629 – ca. 1684)

NICOLAAS MAESLAAN (Nicolaas Maes, 1634 – 1693)

FRANS VAN MIERISLAAN (Frans van Mieris, 1635 – 1681)

VAN OSTADELAAN (Adriaan van Ostade, 1610 – 1685)

PAULUS POTTERLAAN (Paulus Potter, 1625 – 1654), wie heeft nog nooit gehoord van zijn meesterwerk ‘de stier van Potter’?

REMBRANDTLAAN (Rembrandt van Rijn, 1606 – 1669), Neerlands bekendste 17de eeuwse kunstschilder.

RUYSDAELLAAN (naar Salomon (ca. 1600 – 1670) of Jacob (ca. 1628 – 1682) van Ruysdael. Merk op dat het tussenvoegsel ‘van’ niet in de straatnaam is opgenomen, hetgeen wel bij de Van Ostadelaan is gebeurd.

JAN SLUYTERSPAD (Jan Sluyters, 1881 – 1857), doodlopende straat, ontstaan op de plaats van het voormalige Elfenhuis. Sluyters leefde in de periode van de kunstschilders, naar wie de hiernavolgende straten zijn genoemd.

Straten genoemd naar schilders – II

(Zie ook ‘Nabij het Kocherbos’ in het Lexicon A-Z)

JOH. BOSBOOMLAAN (Johannes Bosboom, 1817 – 1891)

G.H. BREITNERLAAN (George Hendrik Breitner, 1857 – 1923)

ISAAC ISRAELSLAAN (Isaac Israëls, 1865 – 1934)

PIET MONDRIAANLAAN (Piet Mondriaan, 1872 – 1944)

VINCENT VAN GOGHLAAN (Vincent van Gogh, 1853 – 1890)

Straten genoemd naar watervogels

Deze straten liggen in het laatste gedeelte van Buitendijke(n), de wijk die vanaf eind jaren ’70 van de vorige eeuw werd gebouwd. De namen werden voorgedragen door Ab Heij, die in deze nieuwe wijk een woning had gekocht. Hij wilde graag op de Zilvermeeuw wonen en vroeg aan de gemeente of dit de naam van zijn straat kon worden. Zijn wens ging in vervulling.    

AALSCHOLVER

MEERKOET

PURPERREIGER

REGENWULP

RIETGORS

SCHOLEKSTER

WATERHOEN

WATERSNIP

ZILVERMEEUW

Verdwenen (straat)namen

Brediusweg 1927

Badhuisweg: nu BADLAAN

Beukenbosch: nu BRINK

Brediusweg, in 1921 aangelegd door J. J. Bredius. Nu FLEVOLAAN

Bureweg : nu DORPSSTRAAT

Dorplaan: nu DORPSSTRAAT

De Dorpsstraat in 1931

Dorpspad: liep over de brink (meent) richting TESSELSCHADELAAN

Engepad: nu PAULINELAAN – Een eng is gemeenschappelijk in gebruik zijnde bouwgrond (de eng ten westen van de Kerk aan Zee heet in de volksmond de Ning).

Essenlaantje: pad achter in het bos Rustrijk (nu: Echobos)

Googlaan: nu GOOGWEG

Grintweg: nu GOOGWEG 

Hakkelaarsweg: nu GOOGWEG

Heere(n)weg: de weg die rond het Beukenbosch (de huidige Brink) liep. Volgens Kl. Sierksma de ‘hoofdweg’ vanaf de Hakkelaarsbrug langs het riviertje de Goog (nu GOOGWEG) over de latere ECHOLAAN en de DIJKWEG richting Muiden.

Heerenweg in 1903

Heere(n)pad: weg dwars over de brink, ongeveer vanaf de voormalige Boskapel naar de oude Pastorie. Dit wandelpaadje is nog steeds te zien.

Hoogeweg: later Brediusweg, nu FLEVOLAAN

Kerk(e)laan: nu KERKPAD. Het pad begint bij de voormalige Boskapel en loopt naar de Kerk aan Zee resp. het strand.

Kerkweg (later Heerenpad) verbindingsweg tussen Heereweg en Dorpsstraat (Kl. Sierksma)

Lindepad: weg over de Oostereng

Meent: BRINK 

Nieuwe Weg: werd Brediusweg en vervolgens  FLEVOLAAN

Overweg: verbindingspad tussen buitenplaats Hofrust en het bijbehorende bos (Kocherbos), ongeveer lopende vóór langs Caecilia (Brink 24) en achter Woudheuvel (Googweg 2-4).

Eikenlaan vroeger

Steeg, de: officieuze naam voor wat nu de POPULIERENLAAN is; de naam leeft voort in Ontmoetingscentrum ‘De Steeg’. De sloot die hier liep werd de Steegsloot genoemd.

Strandweg: later Niënhuis Ruyskade

Wilgenlaan: nu EIKENLAAN

Zwarte Weg: thans GOOGWEG. Waarschijnlijk refereert de naam aan een zwarte bladzijde in de geschiedenis: de moord op graaf Floris V, die op deze weg in 1296 werd neergestoken nabij boerderij Velzenhorner. Werd vroeger ook Hakkelaarsweg genoemd.

Volksmond

Achterom – het zandpad dat achter de Dorpsstraat liep en nu de Populierenlaan is.

Het is duidelijk waar de bijnaam Betonblokkenplein vandaan komt

Betonblokkenplein – pleintje hoek Zeeweg/Badlaan bij de trap naar zee, zo genoemd vanwege de grote betonblokken aan de stoeprand en rond de boom. Ze werden in 2021 door groene hagen en houten betimmering goeddeels aan het oog onttrokken, terwijl de betonnen bank rond de Noorse Esdoorn werd vervangen door een houten boombank.   

Bocht van Mock – beruchte bocht in de Nienhuis Ruyskade, genoemd naar de familie Mock, die van 1983 tot 2020 op nummer 32 woonde. Menigmaal gebeurde het dat voor hun deur auto’s bij slecht weer van de glad geworden weg afgleden of tegen een lantaarnpaal botsten. Hoe deze gevaarlijke bocht is ontstaan, staat beschreven in ‘Villa Amuda’, verenigingsblad van de Historische Kring Stad Muiden, september 2014. Na een aanpassing van de weg is het gevaar grotendeels verdwenen.  

Verbreding van de Bocht van Mock (2004)

Bokkedijk – de zeedijk tussen Muiderberg en Muiden, waar bokken, geiten en schapen graasden.

Bokkedijk

Edensbosje – hakhout- en bomengebiedje tussen Willemslaan en Paulinelaan nabij de Dorpswei. Genoemd naar de toenmalige eigenaar, de Amsterdamse koopman Ernst Friedrich Eden. Het gebied is grotendeels bebouwd, zodat van het bosje nauwelijks iets over is.

Jagersbosje – smal perceel met bomen en struiken, dat nu op het grondgebied van de joodse begraafplaats ligt. Jagers konden van hieruit zonder gezien te worden jacht maken op hazen en wilde ganzen. Vroeger liep hier de grens tussen Gooiland en Amstelland.

Jodelaantje of -paadje: het pad in het Echobos dat langs de joodse begraafplaats loopt. Ook wel ‘neukepaadje’ genoemd.

Jodevaart (ook: Jodetrekvaart)- : de Goog, zo genoemd omdat vanaf 1642 de stoffelijke overschotten van joodse Amsterdammers via dit uitgegraven riviertje naar de joodse begraafplaats aan de Googweg werden gevaren.  

‘Jodevaart’ met in de verte de Zandhazenbrug.

Jutplein – pleintje hoek Dorpsstraat/Populierenlaan, genoemd naar de familie Jut die hier vlakbij woonde. Voorheen stond hier een woonhuis met schuur. Deze opstallen werden in 1973 gesloopt om de doorgang Dorpsstraat/Badlaan te verbreden. Ook het gemeentelijke informatiebord dat hier lange tijd heeft gestaan, is verleden tijd.

Kromme Elleboog – een slinger in de weg aan het eind van de Eikenlaan; in de jaren ’70 van de vorige eeuw is deze laan rechtgetrokken en ontstond er een speelveldje voor de jeugd. Nog weer later kwam op deze plek een met kunstgras bedekt voetbalveldje met een hek er omheen.  

Ning

Neukepaadje – zie Jodelaantje.

Ning, de – lapje grond (een eng) ten westen van de Kerk aan Zee, langs het IJmeer en de Dijkweg

Pier, de – Krabbenhoofd, Groot Krabbenhoofd of Kraboog

Platanenpleintje – pleintje vóór het pand in de Dorpsstraat 17 (kantoor Vlaanderen), zo genoemd naar de vier platanen die er staan. Hier stond van 1991 tot 2023 het Lieftinckmonument. Sinds 2019 liggen op het pleintje vele tientallen mozaïektegels in het kader van het Community Art Project.

Uitweg – grensweg tussen Muiderberg en Naarden

Vogelpad – pad door de weilanden aan de oostkant van het dorp

Wilgenpad – het wandelpad vanaf Amaris Florisberg aan het Kocherplantsoen naar de Googweg v.v. (tussen weiland en Kocherbos). Niet te verwarren met Wilgenlaan, de vroegere aanduiding voor de Eikenlaan. Het Wilgenpad wordt ook wel schelpenpad genoemd.

Za(a)nderij – de zandafgraving aan de zuidkant van het Kocherbos (zie ook het lexicon A-Z)