LIEFTINCKMONUMENT – monument ter herinnering aan de in Muiderberg geboren Pieter Lieftinck, de eerste naoorlogse minister van Financiën en vooral bekend van ‘het tientje van Lieftinck.’ Het monument van Belgisch natuursteen draagt de naam ‘de Geldzuivering’ en is ontworpen door de kunstenares Jocke Overwater. Pieter Lieftinck werd niet alleen bekend door de geldsanering, hij realiseerde ook de Bankwet 1948. Tevens werd onder zijn ministerschap De Nederlandsche Bank genationaliseerd. Hij kreeg wereldfaam door topfuncties bij de Wereldbank en het Internationaal Monetair Fonds, beide in Washington
De afbeelding op het monument wordt het ‘Lieftincktientje’ genoemd. Het draagt deze naam omdat Lieftinck in die tijd minister van Financiën was, maar in feite worden bankbiljetten door centrale banken uitgegeven, in dit geval De Nederlandsche Bank. Het befaamde ‘tientje van Lieftinck’ bestond uit muntbiljetten van twee gulden vijftig en een gulden. Ze werden door het ministerie van Financiën uitgegeven in het kader van de geldsanering in september 1945. Alle burgers kregen in de vorm van papieren ‘muntgeld’ een bedrag van tien gulden uitgekeerd om in de week van de overgang van oud naar nieuw geld toch boodschappen te kunnen doen. Het ‘Tientje van Lieftinck’ was geboren.
Het monument stond aanvankelijk in de Dorpsstraat tegenover de daar gevestigde Rabobank. Het werd op 14 september 1991 onthuld door de toenmalige minister van Financiën Wim Kok en de toenmalige president van De Nederlandsche Bank, Wim Duisenberg. Als eigenaar van het particuliere pleintje zorgde de bank voor de wateraansluiting. Hieraan kwam in 2019 onder een nieuwe eigenaar een einde. Daarop besloot de gemeente het monument annex pomp naar de huidige plek te te verplaatsen. De officiële her-ingebruikname vond plaats op 26 mei 2023 door Han ter Heegde, de burgemeester van Gooise Meren.
Vóór de voormalige Nederlands-hervormde pastorie op de Brink ligt een stoeptegel met de tekst: ‘Geboortehuis Pieter Lieftinck. 1902 – 1989’. Deze door een kleinzoon van Lieftinck in 1991 onthulde tegel hoefde gelukkig niet te worden verplaatst.
————————————————————————————————————-
H.M.: onderstaande wordt waarschijnlijk nog verplaatst.
Een jaar na zijn overlijden in 1989 werd door de in Muiderberg woonachtige econoom Harry Mock het initiatief genomen een monument voor deze beroemde ex-dorpsgenoot op te richten. Hij formeerde een werkgroep onder auspiciën van het Comité Oud Muiderberg met daarin hemzelf als voorzitter en als leden Nanne Bleeksma, Margot Eras, Marianne de Rijke en Nico Steenbergen. Het Comité van Aanbeveling bestond uit de minister van Financiën Wim Kok, de president van De Nederlandsche Bank Wim Duisenberg, Marius Jonkhart, president-directeur van de Nationale Investeringsbank, Herman Wijffels, directievoorzitter van Rabobank Nederland, Bert Kuiper, burgemeester van Muiden (na diens vertrek vervangen door locoburgemeester Vera den Hartog) en Henk Duindam, voorzitter van het Comité Oud Muiderberg.
Na een competitie onder kunstenaars werd gekozen voor het ontwerp van de toen in het stadje Muiden woonachtige kunstenares Jocke Overwater. Zij ontwierp een hardstenen bundel bankbiljetten, gebaseerd op het eerste naoorlogse bankbiljet van tien gulden. In de sokkel had zij een pomp opgenomen.
De financiering kwam rond door subsidies van een aantal grote (financiële) instellingen en de verkoop à tien gulden van een door de werkgroep gemaakt boekje onder de slogan : ‘Een tientje voor Lieftinck.’
De onthulling van het monument voor de deur van de Rabobank – destijds ‘het financiële hart’ van Muiderberg – vond op 14 september 1991 onder grote belangstelling plaats. Minister Kok haalde het doek weg en bankpresident Duisenberg zette met een druk op de knop de pomp in werking. Hij sprak daarbij de gedenkwaardige woorden: ‘Wat ik nu ga doen is een gruwel voor elke president van een centrale bank. Ik ga de geldkraan openzetten’. Tijdens de plechtigheden werd het monument officieel overgedragen aan de gemeente Muiden (later opgegaan in Gooise Meren), vertegenwoordigd door burgemeester Harry Smith. Niet minder dan zes oud-ministers van financiën woonden de ceremonie bij.
Na de onthulling van het Lieftinckmonument wordt geproost door de (oud)-ministers van Financiën (v.l.n.r.) Wim Kok, Johan Witteveen, Jelle Zijlstra, Onno Ruding, Henk Hofstra, Roelof Nelissen en Wim Duisenberg.
Dankzij de medewerking van Rabobankdirecteur Hans Veldhuis werd het water uit de pomp jarenlang om niet geleverd door de bank. Nadat het pand in 2009 was verkocht, werd de waterleverantie in eerste instantie onverminderd voortgezet. Na tien jaar kwam hier echter abrupt een einde aan. De nieuwe eigenaar, makelaar E. P. Vlaanderen, gaf als reden op dat hij een navordering van het waterleidingbedrijf van € 1.000 had ontvangen. Hij schreef dit toe aan het veelvuldige gebruik van de pomp (voor dat bedrag krijg je tegen het prijspeil van toen ongeveer een miljoen liter water, red.). Later werd een lek in de ondergrondse leiding als mogelijke oorzaak genoemd.
De gemeente Gooise Meren, de eigenaar van het monument, was bereid de waterleverantie over te nemen, maar alleen als dit kunstwerk op eigen grond kwam te staan. Een geschikte plek werd gevonden op het pleintje aan zee bij de toegangstrap naar het strand. Op die plek werkte de gemeente op initiatief van een groepje inwoners al samen om het pleintje te vergroenen en het betonnen aanzicht terug te dringen.
Nadat twee ingediende bezwaarschriften niet ontvankelijk werden verklaard, werd het monument uiteindelijk op 11 mei 2023 verplaatst. Na een periode van vier jaar ‘droogte’ kwam er weer water uit de pomp.
« Terug naar Lexicon A-Z